Bijna een jaar geleden maakte Europa zich klaar voor het grootste liedjesfeest dat het ooit kende: het Eurovisiesongfestival 2016. 26 landen traden in Stockholm aan onder de titel “Come together”. Vreemd genoeg werd Scandinavië enkel vertegenwoordigd door gastland Zweden. Finland en IJsland waren in de eerste halve finale uitgeschakeld; Noorwegen en Denemarken ondergingen hetzelfde lot in de tweede halve finale. Gelukkig zou Zweden een goede indruk nalaten door presentatoren Måns Zelmerlöw en Petra Mede. Alleen voor hen zouden we graag in de nabije toekomst nog eens terugkomen. Ook de tussenkomst van Lynda Woodruff (het alterego van Sarah Dawn Finer) tijdens de pauze werd zeer gesmaakt (hoewel dit keer veel korter dan in 2013). Over de intervalact van Justin Timberlake werd er ook veel geschreven vorig jaar. Van “Wat komt hij hier doen?”, “Gaat Amerika nu ook deelnemen?” tot “Er zijn toch Zweedse artiesten genoeg?”. Het publiek in de Ericsson Globe vond het anders best leuk. En laten wij ons beperken tot waar het eigenlijk om draait: 26 geweldige performances, mooi in beeld gebracht door de Zweedse TV!
België mocht dit songfestival openen en deed dat met een knal. Het leek alsof Laura Tesoro nog beter zong en danste als in de tweede halve finale. De vakjury’s waren weg van What’s the pressure en plaatsten haar op een 6de plaats. Televoters waren minder enthousiast. Voor hen was België pas 16de. Als je beide resultaten optelt, werd België 10de, het beste resultaat voor Vlaanderen sinds Tom Dice en slechts de tweede keer sinds de jaren ’80 dat Vlaanderen eindigde in de top 10.
De ballade van Tsjechië had weinig kans op succes vanop de no-hope tweede plaats, hoewel zangeres Gabriela alles gaf wat ze kon. De vakjury’s gaven haar nog 41 punten, maar bij de televoting had geen enkel land een punt over voor Tsjechië. En zo eindigde het land bij zijn eerste optreden in een songfestivalfinale op een voorlaatste plaats. In het oude systeem (2015) was Tsjechië geëindigd met maar 1 punt.
Douwe Bob zette voor Nederland weer een puike prestatie neer die door de vakjury’s werden beloond met een 11de plaats. De televoters plaatsten Nederland net onder België op de 17de plaats. Maar met in het totaal 153 punten was Nederland uiteindelijk toch 11de.
Italië mocht als zesde aantreden en had een decor van valse bloemen en dito gras meegebracht. Francesca Michielin deed het niet zo overtuigend als op het San Remofestival en leek op te gaan in haar decor. Italië zou de top 10 dit jaar niet bereiken en voor een keer waren vakjury’s en televoters het over iets eens.
Als vakjury’s en televoters het over landen niet eens zijn, profiteren andere daarvan. Geluksvogel was Poli Genova van Bulgarije. Zij mocht als achtste aantreden en gaf een vlekkeloze performance van haar moderne song If love was a crime. Vakjury’s plaatsten haar op de 7de plaats, bij de televoters stond ze op de 5de plaats, maar als alle punten opgeteld werden, stond Bulgarije plots op de 4de plaats, het beste resultaat ooit van dit land.
Gastland Zweden zou uiteindelijk 5de worden, terwijl If I were sorry 6de was in de televoting en pas 9de bij de vakjury’s. Het omgekeerde voor Frankrijk: J’ai cherché van Amir was bij de vakjury’s goed voor het brons, maar de televoters hadden slechts de 9de plaats over voor Frankrijk. Tel die twee samen en Frankrijk eindigde op de 6de plaats, zijn eerste top 10-notering sinds Patricia Kaas (2009) en het beste resultaat sinds Sandrine François (2002). Frankrijk was daarmee ook het enige land van de Big 5 dat het goed deed. Tussen Zweden en Frankrijk had Duitsland opgetreden maar met een totaal van 11 punten werd Duitsland voor het tweede jaar op rij laatst. Ook Spanje en het Verenigd Koninkrijk zouden later op de avond hun verdienstelijke (en op voorhand gesmaakte) inzendingen zien stranden bij de laatste 10. Wanneer gaan de Big 5 inzien dat langs een halve finale passeren niet altijd negatief hoeft te zijn?
Polen had zich door televoting verzekerd van een plaats in de finale en zou nu zijn derde top 10-notering ooit halen. Op het einde van de jury-puntentelling stond Polen laatst met een schamele 7 punten. Maar bij de televoters stond Polen op een derde plaats en plots kwamen er 222 punten bij. Dat verschil tussen jury en televoting is nooit zo duidelijk naar voren gekomen als nu wanneer de punten van beiden apart gegeven werden. Ook bij Malta (4de bij de jury’s maar slechts 21ste bij de televoters) en bij Oostenrijk (24ste bij de jury’s maar 8ste bij de televoters) was het duidelijk dat er een probleem is. De EBU moet zich de vraag stellen of het maken van een onvoorspelbare puntentelling echt hun prioriteit is, want men is nu geëindigd met een winnaar die geen winnaar is. En met het wekken van de indruk dat wat de kijker wil uiteindelijk niet zo belangrijk is. Ook vorig jaar is de kijker niet op zijn wenken bediend (Zweden was toen in de televoting pas 3de, na Italië en Rusland), maar door de punten niet op te splitsen viel dit niet op.
Dami Im van Australië was voor de vakjury’s de afgetekende winnaar van het songfestival en in het oude systeem zou zij ook met de eindzege zijn gaan lopen. Maar de televoters plaatsten Australië pas op een 4de plaats. Uiteindelijk waren de 511 punten er 23 te weinig voor de eindzege, hoewel Australië de hele vakjurypuntentelling aan kop had gelegen. De zilveren medaille moet voor Australië wel een mooi resultaat zijn. Voor het tweede jaar op rij geeft het land trouwens 12 punten aan België. Is dit onze nieuwe beste vriend?
Kroatië was na een aantal teleurstellende resultaten even afwezig geweest van het songfestival, maar had in Stockholm zijn comeback gemaakt. Nina Kraljić had in Kroatië The Voice gewonnen en had in de eerste halve finale een goede beurt gemaakt met Lighthouse, hoewel haar jurk door velen op wenkbrauwgefrons was onthaald. In de finale bezweek ze echter onder de druk. Ze voelde waarschijnlijk dat ze niet goed begonnen was en ging haar stem forceren, waardoor ze het nummer pas echt verknalde. Kroatië eindigde op de 22ste plaats. Sanja Vučić van Servië deed het beter met een 18de plaats, hoewel ook dat naar Servische normen bijzonder laag is, vooral gezien haar vlekkeloze optreden en prachtige, krachtige stem. Bij Servië waren het vooral de vakjury’s die Goodbye niet goedgezind waren.
Ook in de finale gaf Sergey Lazarev een vlekkeloos optreden van You’re the only one, maar voor de vakjury’s eindigde Rusland pas 5de. De kijkers gingen wel massaal voor Rusland, maar het mocht niet baten. Aartsvijand Oekraïne was zowel bij de televoters als bij de jury’s op een 2de plaats geëindigd en profiteerde van het verschil in mening tussen beide om helemaal op het einde toch met het goud te gaan lopen.
De uitdaging voor de toekomst wordt nadenken over het grote verschil tussen vakjury en televoting. De kijkers bleven nu met een vreemd gevoel achter op het einde van de show. Want de winnaar won niet, noch bij de kijkers, noch bij de vakjury’s. De vraag wordt dan ook terecht gesteld hoe het kan dat in een land vijf mensen evenveel macht als duizenden anderen? Op welke basis worden die vijf uitgekozen en is vijf wel representatief genoeg om te kunnen spreken van een vakjury? Laten we eerlijk zijn: wat heeft Axel Hirsoux (een lid van de Belgische vakjury) al gepresteerd? Waarom krijgt hij zoveel macht? Aan de andere kant is het moeilijk voorstelbaar dat de gemiddelde Vlaming massaal voor Polen heeft gebeld en gesmst… Toch kreeg dat land van ons in de televoting de 12 punten. En dus waren we misschien toch beter afgeweest met het oude systeem? De vakjury had daarin uiteindelijk Australië aan de winst gebracht, maar de kijker was het minder opgevallen dat er een groot probleem is tussen vakjury en televoting.
Wie Jamala zal opvolgen als winnaar van het Eurovisiesongfestival weten we op zaterdag 13 mei en alles zal te volgen zijn via Eurosongland. Van de eerste repetitie tot de laatste persconferentie.