Hoera! Nederland heeft het songfestival gewonnen. Al maanden plaatsten de bookmakers Nederland bovenaan hun lijstjes… En nu is het zover. Duncan Laurence bezorgt de Nederlanders hun vijfde songfestivaloverwinning. 40 jaar na ons laatste bezoek aan Nederland (de Nederlandse omroep nam in 1980 de organisatie van Israël over toen dat voor het tweede jaar op rij won), vlijt het grootste muziekfestival ter wereld volgend jaar neer in een nog te kiezen Nederlandse stad. De favorietenrol werd waargemaakt… Of toch niet? Door de andere manier van de bekendmaking van de televotingpunten wist niemand eigenlijk goed wie van de mensen thuis de meeste punten had ontvangen… Maar wie achteraf de punten op een rijtje zet, ziet dat dat niet Nederland was.
In de eerste jaren na het terughalen van de vakjury’s viel het de kijker niet op, maar er was geregeld wel een verschil tussen wat de professionele vakjury’s bovenaan plaatsten en wat de bellende en sms’ende mensen in Europa goed vonden. In de periode 2010-2015 werd er per land een gezamenlijke score (jury + televoting) gegeven en moest je achteraf al goed gaan uitzoeken wie wat gegeven had. In 2010 was de winnaar sowieso Duitsland; die was het meest populair bij zowel jury als televoting. Het jaar nadien won Azerbeidzjan omdat het de meeste punten kreeg van de televoting en op de tweede plaats stond bij de jury’s. Italië die de meeste punten had verzameld bij de jury’s eindigde maar 11de bij de televoters. Met Loreen, Emmelie de Forest en Conchita Wurst hadden we drie jaar op rij dezelfde winnaar bij zowel jury als televoting. 2016 bracht een nieuwe overwinning voor Zweden, maar Heroes dankte die alleen aan de jury’s. Bij televoting was Zweden pas 3de, maar gezamenlijk een pak beter dan Italië die de televoting won, maar pas 6de stond bij de jury’s.
Vanaf 2016 werd de kijker niet meer in het ongewisse gelaten over wie wat gaf. En de eerste editie in het nieuwe systeem maakte al onmiddellijk duidelijk dat de winnaar niet altijd de winnaar is. Australië won de juryvote, maar eindigde pas 4de bij de televoters. Rusland was daar dan weer de grote winnaar, maar moest zich tevredenstellen met de 5de plaats van de jury. En zo won Oekraïne dat voor zowel televoters als jury’s op de tweede plaats was geëindigd.
2017 bracht ons weer een sterke winnaar. Portugal stond afgetekend op 1 voor zowel jury als mensen thuis en Bulgarije was de duidelijke tweede. Maar vorig jaar viel het verschil tussen jury en televoting weer heel goed op: Oostenrijk won de juryvote, met Zweden op een tweede plaats. Een schok ging door de zaal wanneer Zweden op de 23ste plaats eindigde voor de televoters; Oostenrijk moest ook maar tevreden zijn met de 13de plaats. En dus won Israël, de favoriet van de televoting die pas 3de was voor de jury’s.
Dit jaar kregen we weer het Jamalascenario. Het viel iets minder op omdat de punten van de televoting anders gegeven werden en je niet meer goed wist wie de meeste punten van het publiek had binnengehaald. Maar Nederland won eigenlijk alleen maar omdat er zo’n groot verschil was tussen de favoriet van de jury en die van de mensen thuis. Het begon al in de halve finales. Als je naar de rangschikking kijkt van de eerste halve finale, zie je dat Australië daar de winnaar was… Nochtans plaatsen de jury’s Tsjechië bovenaan; voor de televoters pas hun nummer 6. Zij hadden het meer voor IJsland, pas 8ste bij de jury. En zo won Australië die bij de jury’s op de derde plaats stond en bij de televoters op de tweede.
Eenzelfde scenario in de tweede halve finale. Nederland won, maar als we de resultaten apart bekijken, zien we dat voor de jury’s Noord-Macedonië had moeten winnen, helaas maar 7de bij de televoters. Die verkozen liever Noorwegen, dat door de jury’s zelfs niet in de top 10 werd gezet. En dus won Nederland, 3de bij de jury’s en 2de bij de televoting.
De finale bracht ongeveer hetzelfde scenario. Nederland was opnieuw 2de bij de televoters en 3de bij de jury’s maar kon profiteren van het grote verschil tussen de twee voor een aantal andere nummers. Voor de jury’s was de winnaar nu Zweden, op de hielen gezeten door Noord-Macedonië, maar voor de televoters stonden die respectievelijk op de 9de en 12de plaats. De grote winnaar voor de mensen thuis was Noorwegen, voor de jury’s zelfs geen plaats in de top 10 waardig. Er kunnen dus toch wel grote vragen gesteld worden over hoe het komt dat er zo’n groot verschil is tussen wat een vakjury uitkiest en waar de gemiddelde Europeaan voor aan het bellen en sms’en gaat.
Moeten we terug naar enkel vakjury’s? Neen, het publiek moet zijn zeg kunnen doen, mensen voelen zich meer betrokken als ze zelf ook kunnen meebeslissen en televoting brengt natuurlijk ook geld op. Moeten de jury’s na 10 jaar weer verdwijnen? Ook niet want ze zorgen er voor dat bepaalde kwalitatief sterke nummers een serieuze boost krijgen. Denk maar aan Noord-Macedonië dat dit jaar zijn eerste top 10-notering ooit beetheeft.
En België? Eliot was in geen enkel systeem overeind gebleven. De jury’s plaatsen België op een 12de plaats, de televoters op een 15de. Dat is tesamen een 13de plaats geworden. De finale zat er niet in. Tijd aan de vrt om zich serieus te bezinnen over wie ze willen sturen, maar vooral: wat willen ze investeren om het geheel ook professioneel en modern te presenteren? En je moet niet de beste zijn. Nederland heeft terecht gewonnen, ook al was het land voor niemand echt de beste! The Day After werd geschreven door Bram, wil je zelf meewerken aan Eurosongland? Stuur dan zeker een mailtje naar eurosongland@gmail.com