Deze week zijn alle ogen gericht op Zwitserland en het Eurovisiesongfestival. Het land mag voor de derde keer het festival organiseren. En het leek ons de ultieme gelegenheid om nog eens naar de overwinningen van het land te kijken. In dit artikel blikken we terug op dat historische moment: de Zwitserse overwinning op het Eurovisiesongfestival van 1956.
De Oorsprong van het Festival
De oorsprong van het Eurovisiesongfestival ligt in de jaren na de Tweede Wereldoorlog. Europa lag in puin, en de behoefte aan eenheid, vrede en samenwerking tussen landen was groter dan ooit. De European Broadcasting Union (EBU), een organisatie die in 1950 werd opgericht om publieke omroepen in Europa met elkaar te verbinden, zocht naar manieren om de eenheid op het continent te bevorderen.
Geïnspireerd door het Italiaanse Sanremo Festival ontstond het idee voor een liedjeswedstrijd. Waarin Europese landen elk een lied zouden inzenden dat live op televisie zou worden uitgevoerd. Het doel was niet alleen muzikale uitwisseling, maar ook het bevorderen van internationale televisie-uitzendingen. Het resultaat was het eerste Grand Prix Eurovision de la Chanson Européenne, beter bekend als het Eurovisiesongfestival.
Lugano 1956: Een Bescheiden Begin
Het allereerste Eurovisiesongfestival vond plaats op 24 mei 1956 in het Zwitserse Lugano, in het Teatro Kursaal. Slechts zeven landen deden mee: Zwitserland, België, Nederland, Luxemburg, Frankrijk, Duitsland en Italië. Uniek aan deze editie was dat elk land twee liedjes mocht insturen. Wat betekent dat er in totaal veertien optredens waren.
De presentatrice van de avond was de Zwitserse actrice en televisiepersoonlijkheid Lohengrin Filipello — opvallend genoeg een man, terwijl de meeste latere edities vrouwelijke presentatoren kenden. De uitzending werd uitgezonden voor een beperkt televisiepubliek, aangezien televisies destijds nog lang niet in elk huishouden te vinden waren. Ook was er geen kleurentelevisie; alles werd in zwart-wit uitgezonden.
Lys Assia: De Eerste Winnares
De ster van de avond was ongetwijfeld de Zwitserse zangeres Lys Assia, geboren als Rosa Mina Schärer. Ze was al een gevestigde naam in de Zwitserse muziekscene toen ze werd gekozen om Zwitserland te vertegenwoordigen. Ze zong twee nummers tijdens het festival: Das alte Karussell en Refrain. Het was dat laatste lied, Refrain, dat de harten van de jury wist te veroveren.
Refrain is een romantisch chanson in het Frans, geschreven door Géo Voumard en Émile Gardaz. De stijl van het lied sluit aan bij de chansontraditie die in de jaren ’50 zeer populair was in Europa, met emotievolle zang en poëtische teksten. Lys Assia bracht het nummer met een elegante en gevoelige vertolking, die paste bij de ingetogen en formele sfeer van het festival.
De Stemprocedure: Mysterieus en Onconventioneel
De stemming tijdens het Eurovisiesongfestival van 1956 is gehuld in mysterie. In tegenstelling tot latere jaren werden de stemmen niet openbaar bekendgemaakt. Elke deelnemend land had een jury van twee leden die hun punten mondeling doorgaven aan de organisatie, maar de exacte puntentelling is nooit gepubliceerd. Dit betekent dat tot op de dag van vandaag niemand precies weet hoeveel stemmen Refrain kreeg, of hoe de andere liedjes hebben gepresteerd. Wel is bekend dat Zwitserland als winnaar werd uitgeroepen, waarmee Lys Assia de allereerste winnares van het Eurovisiesongfestival werd.
Een Historische Prestatie
De Zwitserse overwinning betekende meer dan alleen een muzikaal succes. Het was een symbolische zege voor het organiserende land en gaf Zwitserland een belangrijke rol in de geschiedenis van het Europese muzieklandschap. Het feit dat het gastland zelf won, gaf het festival bovendien een sterke start en een gevoel van legitimiteit. Lys Assia werd op slag een internationale ster en zou in de jaren daarna nog verschillende keren deelnemen aan het festival.
Ze vertegenwoordigde Zwitserland ook in 1957 met L’enfant que j’étais en 1958 met Giorgio, maar zonder opnieuw te winnen. Toch bleef ze een geliefde figuur binnen het Eurovisiegebeuren. Tot aan haar overlijden in 2018 bleef Lys Assia een graag geziene gast op Eurovisie-evenementen. Ze werd beschouwd als de “Grand Dame van Eurovisie”.
De Erfenis van 1956
Het Eurovisiesongfestival van 1956 was een bescheiden maar betekenisvolle gebeurtenis. In een tijdperk waarin televisie nog in de kinderschoenen stond, bracht het festival mensen uit verschillende landen samen rond één scherm. De Zwitserse overwinning was niet alleen een bekroning van Lys Assia’s talent, maar ook een symbolisch moment dat de toon zette voor decennia aan Eurovisiegeschiedenis.
Sindsdien heeft het festival zich ontwikkeld tot een waar spektakel met deelnemende landen van binnen en buiten Europa, extravagante podiumshows en een enorme wereldwijde fanbase. Toch blijft de eenvoud van 1956 fascineren: een klein theater, veertien ingetogen liedjes, en een zangeres die met haar stem en stijl een heel continent wist te raken.
Slotwoord
De Zwitserse overwinning op het allereerste Eurovisiesongfestival is een gedenkwaardig moment in de Europese cultuurgeschiedenis. Het markeerde het begin van een muzikale traditie die miljoenen mensen jaarlijks samenbrengt. Lys Assia’s Refrain mag dan misschien in de schaduw staan van latere, meer flamboyante winnaars, maar haar optreden legde de basis voor alles wat het festival sindsdien is geworden. Haar zege was niet alleen een overwinning voor Zwitserland, maar voor het idee van een verbonden, muzikaal Europa.
Woensdag blikken we terug op de overwinning van 1988.
📷 SRF
